Το TikTok έρχεται αντιμέτωπο με νέες καταγγελίες στην Ευρώπη, καθώς ομάδες προστασίας καταναλωτών κατηγορούν την εταιρεία για παραβίαση του δικαίου της Ε.Ε. Η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC) υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το δίκτυο αρχών προστασίας καταναλωτών του, μπλοκ εναντίον του TikTok, ενώ οργανώσεις καταναλωτών σε 15 χώρες έχουν ειδοποιήσει τις εθνικές αρχές τους, παροτρύνοντάς τις να ερευνήσουν το δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Οι καταγγελίες περιλαμβάνουν ισχυρισμούς περί αθέμιτων όρων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τα πνευματικά δικαιώματα και το εικονικό νόμισμα του TikTok, ανησυχίες σχετικά με τον τύπο περιεχομένου που εκτίθενται τα παιδιά στην πλατφόρμα, καθώς και κατηγορίες για παραπλανητική επεξεργασία δεδομένων και πρακτικές απορρήτου.
Λεπτομέρειες σχετικά με τις φερόμενες παραβιάσεις, παρατίθενται σε δύο αναφορές που σχετίζονται με τις καταγγελίες: η μία καλύπτει ζητήματα με την προσέγγιση του TikTok στην προστασία των καταναλωτών, και η άλλη επικεντρώνεται στην προστασία δεδομένων και το απόρρητο.
Ασφάλεια παιδιών
Όσον αφορά την ασφάλεια των παιδιών, η αναφορά κατηγορεί το TikTok ότι δεν προστατεύει τα παιδιά και τους εφήβους από κρυφές διαφημίσεις και “δυνητικά επιβλαβές” περιεχόμενο στην πλατφόρμα του.
Οι χρήστες παρακινούνται, για παράδειγμα, να συμμετάσχουν σε branded hashtag challenges, όπου ενθαρρύνονται να δημιουργήσουν περιεχόμενο συγκεκριμένων προϊόντων. Καθώς οι δημοφιλείς followers είναι συχνά το σημείο εκκίνησης τέτοιων challenges, η εμπορική πρόθεση συνήθως καλύπτεται για τους χρήστες. Το TikTok επίσης πιθανώς αποτυγχάνει να πραγματοποιήσει τη δέουσα επιμέλεια όσον αφορά την προστασία των παιδιών από ακατάλληλο περιεχόμενο, όπως βίντεο που δείχνουν υπονοητικό περιεχόμενο, το οποίο απέχει λίγα μόνο scrolls, όπως αναφέρει η BEUC σε σχετικό δελτίο τύπου.
Να υπενθυμίσουμε σε αυτό το σημείο ότι το TikTok έχει ήδη αντιμετωπίσει μια κανονιστική παρέμβαση στην Ιταλία φέτος λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια των παιδιών στην πλατφόρμα του, μετά το θάνατο ενός 10χρονου κοριτσιού στη χώρα. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το παιδί πέθανε από ασφυξία αφού συμμετείχε σε ένα Blackout Challenge στο TikTok – πυροδοτώντας την επείγουσα παρέμβαση της DPA.
Λίγο αργότερα, το TikTok συμφώνησε να απαιτεί επαλήθευση της ηλικίας κάθε χρήστη στην Ιταλία, αν και κατά τον έλεγχο απλώς ζητά από τον χρήστη να εισάγει μια ημερομηνία για να επιβεβαιώσει την ηλικία του, οπότε είναι πολύ εύκολο να παρακαμφθεί αυτή η διαδικασία.
Όροι χρήσης
Ένα άλλο ζήτημα για το οποίο εγείρονται παράπονα και ανησυχίες, επικεντρώνεται σε έναν ισχυρισμό περί αθέμιτων όρων χρήσης – συμπεριλαμβανομένης της πνευματικής ιδιοκτησίας, με τη BEUC να σημειώνει ότι οι Όροι και Προϋποθέσεις του TikTok του παρέχουν “αμετάκλητο δικαίωμα χρήσης, διανομής και αναπαραγωγής των βίντεο που δημοσιεύουν οι χρήστες, χωρίς αμοιβή”.
Μια δυνατότητα εικονικού νομίσματος που προσφέρει, επισημαίνεται επίσης ως προβληματική όσον αφορά τα δικαιώματα των καταναλωτών.
Το TikTok επιτρέπει στους χρήστες να αγοράζουν ψηφιακά νομίσματα, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να αγοράσουν virtual δώρα για άλλους χρήστες (τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να μετατραπούν από τον χρήστη σε fiat). Ωστόσο, η BEUC αναφέρει ότι η «Πολιτική εικονικού αντικειμένου» περιέχει «άδικους όρους και παραπλανητικές πρακτικές» – επισημαίνοντας πώς ισχυρίζεται «απόλυτο δικαίωμα» για την τροποποίηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ των νομισμάτων και των δώρων, με τον τρόπο αυτό «δυνητικά παρακάμπτοντας τη χρηματοοικονομική συναλλαγή».
Ενώ το TikTok εμφανίζει την τιμή για να αγοράσει πακέτα των εικονικών νομισμάτων του, δεν υπάρχει καμία σαφήνεια σχετικά με τη διαδικασία που εφαρμόζεται για τη μετατροπή αυτών των δώρων σε διαμάντια εντός εφαρμογής (τα οποία ο χρήστης που λαμβάνει δώρο μπορεί να επιλέξει να εξαργυρώσει για πραγματικά χρήματα, τα οποία του αποστέλλονται μέσω PayPal ή άλλου εργαλείου επεξεργασίας πληρωμών τρίτων).
Απόρρητο
Όσον αφορά την προστασία των δεδομένων και το απόρρητο, το TikTok κατηγορείται για μια ολόκληρη λιτανεία «παραπλανητικών» πρακτικών – που αφορούν και τα παιδιά. Σύμφωνα με την καταγγελία, το TikTok δεν ενημερώνει καταλλήλως τους χρήστες σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα που συλλέγονται, για ποιο σκοπό και για ποιον νομικό λόγο – όπως απαιτείται βάσει του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων της Ευρώπης (GDPR).
Άλλα ζητήματα που επισημαίνονται στην αναφορά περιλαμβάνουν την έλλειψη εξαίρεσης από την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων για διαφήμιση (γνωστή και ως «αναγκαστική συγκατάθεση» – κάτι για το οποίο κατηγορήθηκαν τεχνολογικοί γίγαντες όπως το Facebook και το Google), η έλλειψη ρητής συναίνεσης για την επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, η οποία έχει ειδικές προστασίες βάσει του GDPR, και η απουσία ασφάλειας και προστασίας δεδομένων, μεταξύ άλλων ζητημάτων.
Σχολιάζοντας τις καταγγελίες εναντίον του TikTok στην Ευρώπη, η Monique Goyens, Γενική Διευθύντρια της BEUC, δήλωσε τα ακόλουθα:
«Μέσα σε λίγα χρόνια, το TikTok έχει γίνει μια από τις πιο δημοφιλείς social media εφαρμογές με εκατομμύρια χρήστες σε όλη την Ευρώπη. Ωστόσο, απογοητεύει τους χρήστες του παραβιάζοντας τα δικαιώματά τους σε μαζική κλίμακα. Ανακαλύψαμε μια ολόκληρη σειρά παραβιάσεων των δικαιωμάτων των καταναλωτών και, ως εκ τούτου, καταθέσαμε καταγγελία εναντίον της εταιρείας. Τα παιδιά αγαπούν το TikTok, αλλά η εταιρεία δεν τα προστατεύει. Δεν θέλουμε οι νεότεροι μας να εκτίθενται σε κρυφές διαφημίσεις ενώ προσπαθούν απλώς να διασκεδάσουν. Μαζί με τα μέλη μας – ομάδες καταναλωτών από όλη την Ευρώπη – καλούμε τις αρχές να αναλάβουν ταχεία δράση. Πρέπει να ενεργήσουν τώρα για να βεβαιωθούν ότι το TikTok είναι ένα μέρος όπου οι καταναλωτές, και ειδικά τα παιδιά, μπορούν να διασκεδάσουν χωρίς να στερηθούν των δικαιωμάτων τους.»
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κινεζική εφαρμογή της ByteDance που τώρα έρχεται αντιμέτωπη με καταγγελίες στην Ευρώπη, έχει περισσότερους από 800 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες παγκοσμίως, ενώ έχει πάνω από δύο δισεκατομμύρια λήψεις από τα Google Play και Apple App Stores.
