Από τότε που οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960, οι επιστήμονες έχουν μείνει άναυδοι. Και κάθε φορά που νομίζουν ότι τις κατάλαβαν επιτέλους, κάτι έρχεται να ανατρέψει τη σκέψη αυτή. Τους τελευταίους δώδεκα μήνες, οι αστρονόμοι ασχολήθηκαν με τη διερεύνηση της GRB 211211A, μίας έκρηξης ακτίνων γάμμα. Η έκρηξη ήταν απίστευτα ισχυρή, γεγονός που οδήγησε τους επιστήμονες να πιστέψουν ότι θα έβρισκαν στοιχεία ενός σουπερνόβα. Αντ’ αυτού, ανακάλυψαν ότι η πηγή ήταν μια συγχώνευση μεταξύ δύο αστέρων νετρονίων, πιο γνωστή ως κιλονόβα.
Δείτε επίσης: Μαύρη τρύπα «ξερνάει» αστέρια χρόνια αφού τα κατάπιε
Οι αστέρες νετρονίων είναι οι μικρότεροι και πυκνότεροι αστέρες που είναι γνωστό ότι υπάρχουν στο σύμπαν μας. Σχηματίζονται από τη βαρυτική κατάρρευση αστέρων μεγάλης μάζας, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα αντικείμενο που έχει διάμετρο μόνο περίπου 20 χιλιόμετρα, αλλά έχει μάζα περίπου 1-2 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου. Εκτός από το μικρό τους μέγεθος, οι αστέρες νετρονίων έχουν επίσης εξαιρετικά υψηλούς ρυθμούς περιστροφής και ισχυρά μαγνητικά πεδία. Αυτοί οι παράγοντες τα καθιστούν ιδανικά για τη μελέτη ακραίων φυσικών συνθηκών και την κατανόηση της φυσικής που κρύβεται πίσω από ορισμένα αστρονομικά φαινόμενα.
Δεδομένου ότι οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα είναι αδύνατο να προβλεφθούν, οι αστρονόμοι συνήθως στρέφουν τα τηλεσκόπιά τους προς την προέλευση όταν γίνεται μια νέα ανίχνευση. Ο GRB 211211A ανιχνεύθηκε το 2021. Μια ομάδα ερευνητών από τη NASA, το Εθνικό Εργαστήριο του Λος Άλαμος και διάφορα πανεπιστήμια ξεκίνησε να βρει την πηγή της δίλεπτης έκρηξης. Με βάση τις παρατηρήσεις τους, περίμεναν να βρουν ένα άστρο που είχε εκραγεί πρόσφατα. Φανταστείτε την έκπληξή τους όταν βρήκαν μια συγχώνευση αστέρων νετρονίων. Αυτό το δημοσιευμένο εύρημα έχει πλέον επιβεβαιωθεί από δύο ανεξάρτητες ομάδες.
Δείτε ακόμα: Διερχόμενος Νάνο-Γαλαξίας κάνει τα αστέρια να αναπηδούν
Σύμφωνα με τον επικεφαλής συγγραφέα Chris Fryer, ερευνητή στο Εθνικό Εργαστήριο Los Alamos, “οι αστρονόμοι πίστευαν επί μακρόν ότι οι εκρήξεις ακτίνων γάμμα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: εκρήξεις μεγάλης διάρκειας από αστέρια που καταρρέουν και εκρήξεις μικρής διάρκειας από συμπαγή αστρικά αντικείμενα που συγχωνεύονται.” Η πρόσφατη ανακάλυψη μιας έκρηξης ακτίνων γάμμα μεγάλης διάρκειας που προέρχεται από τη συγχώνευση ενός αστέρα νετρονίων παρουσιάζει μια πιο περίπλοκη άποψη για αυτούς τους τύπους αστρικών γεγονότων.
Το γεγονός αυτό παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τα τηλεσκόπια Fermi και Swift στα τέλη του 2021. Μετά από προσεκτική μελέτη, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι το φως αυτό προέρχεται από ένα αστέρι στον αστερισμό Boötes, περίπου 1 δισεκατομμύριο έτη φωτός μακριά. Η GRB 211211A ήταν πολύ πιο κοντά στη Γη από τη μέση έκρηξη ακτίνων γάμμα. Η κοντινή απόσταση και το οπτικό σήμα έδειξε ότι ήταν απίθανο να προέρχεται από κιλονόβα. Όταν οι αστέρες νετρονίων συσπειρώνονται μεταξύ τους, παράγουν ένα χαρακτηριστικό σήμα βαρυτικού κύματος. Δυστυχώς, το Παρατηρητήριο Βαρυτικών Κυμάτων του Διασυνορομέτρου Λέιζερ (LIGO) δεν ήταν σε λειτουργία για να το επιβεβαιώσει.
Δείτε επίσης: Ερευνητές έψαξαν για εξωγήινους σε 144 εξωπλανήτες και δισεκατομμύρια αστέρια
“Αυτό ήταν εντελώς καινούργιο για εμάς“, δήλωσε ο Simone Dichiara, αστροφυσικός στο Penn State και συν-συγγραφέας της μελέτης. Οι επιστήμονες δημιούργησαν μοντέλα για να εξηγήσουν το υβριδικό γεγονός και σάρωσαν τη μεταλαμπή του GRB 211211A. Τα Κιλόνοβα παράγουν ένα φωτεινό σήμα στο υπέρυθρο φως, λόγω της πυκνής ύλης πλούσιας σε νετρόνια που εκτινάσσεται από τη σύγκρουση. Οι ομάδες χρησιμοποίησαν αυτό το σήμα για να επιβεβαιώσουν ότι το GRB 211211A προκλήθηκε από σύγκρουση και όχι από υπερκαινοφανή αστέρα. Αυτή η νέα ανακάλυψη μπορεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες μελετούν τα GRB, παρέχοντας νέες πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας τους.
