Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές συναρπάζουν τα μικρά παιδιά, τα οποία, γεμάτα περιέργεια, λαχταρούν να αγγίξουν τα πλήκτρα και εκείνο το περίεργο ποντίκι, που κάνει την οθόνη να αλλάζει όταν το πατάνε! Η αλήθεια είναι πως από πολύ μικρά μπορούν και αντιγράφουν τη χρήση του από εμάς. Όμως, οι γονείς αναρρωτιούνται πόσο στενή πρέπει να είναι η σχέση των παιδιών με τους υπολογιστές και το ίντερνετ. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως, υπό ορισμένες συνθήκες, τα παιδιά έχουν αρκετά να κερδίσουν από την επαφή τους με την τεχνολογία.

Από ποια ηλικία
Ο υπολογιστής και όλα όσα εμφανίζονται στην οθόνη του ασκούν μια ιδιαίτερη γοητεία στα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία. Μπορεί να μην γνωρίζουν ακόμα να δένουν τα κορδόνια τους ή τα γράμματα της αλφαβήτου, ξέρουν όμως να κρατούν πολύ καλά το ποντίκι και να κάνουν «κλικ» στο αγαπημένο τους παιχνίδι. Κάθε φορά, λοιπόν, περιμένουν ανυπόμονα εσάς να τους δώσετε την έγκριση για να ανοίξουν το «μαγικό κουτί». Το πλεονέκτημα της χρήσης από μικρή ηλικία είναι η εξοικείωση με τον υπολογιστή, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο μάθησης, αναζήτησης και επεξεργασίας πληροφοριών. Ο δικός σας ρόλος είναι να βοηθήσετε το παιδί, καθώς μεγαλώνει, να κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας του θαυμαστού αυτού κόσμου. Μετά τα έξι χρόνια, η σχέση του παιδιού με το Ίντερνετ αλλάζει, χάρη στην εκμάθηση της γραφής, της ανάγνωσης και συχνά της αγγλικής γλώσσας. Τώρα πια, μπορεί να διαβάσει τα νέα που το ενδιαφέρουν, να μάθει για τις καινούργιες παιδικές ταινίες και τις θεατρικές παραστάσεις, αλλά και για τους αγαπημένους του ήρωες. Υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες ηλεκτρονικές διευθύνσεις, όπου μπορεί να ανακαλύψει πολλά στοιχεία γύρω από το θέμα που το ενδιαφέρει και να αποκτήσει τις πρώτες εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις.

Τα υπέρ και τα κατά του Ίντερνετ
Τα οφέλη από τη χρήση ενός υπολογιστή -φυσικά πάντα με την επίβλεψή σας- από μικρή ηλικία μπορούν να είναι πολλά. Δεξιότητες όπως η μακροπρόθεσμη μνήμη, οι εξωλεκτικές ικανότητες, η αφομοίωση και επιδεξιότητα των χεριών, αναπτύσσονται με γρηγορότερους ρυθμούς σε μεγάλο ποσοστό παιδιών αυτής της ηλικίας που αρχίζουν να έχουν μια πρώτη επαφή με τον υπολογιστή. Επιπλέον, στο Ίντερνετ υπάρχει μια αστείρευτη, διαθέσιμη ποσότητα πληροφοριών. Έτσι, το παιδί μπορεί να κάνει εικονικές βόλτες σε νέες χώρες, νέες κουλτούρες και σε μουσεία σε όλο τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα αποκτά χρήσιμες τεχνικές γνώσεις, απαραίτητες για τη μελλοντική του ζωή, ενώ εξασκείται στα Αγγλικά. Όμως, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι στο Ίντερνετ παραμονεύουν κίνδυνοι, όπως:

• Αναξιόπιστες και ανεξέλεγκτες πληροφορίες. Το παιδί πρέπει να εκπαιδευτεί κατάλληλα από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, ώστε να είναι σε θέση να ξεχωρίσει τη σωστή από τη λάθος πληροφορία.
• Είναι εύκολο για τον καθένα να υποδυθεί κάποιον άλλον και να διατηρήσει την ανωνυμία του. Συνήθως κρύβουν την πραγματική ταυτότητα, το φύλο και την ηλικία τους, κάτι που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, μιας και στην πραγματικότητα δεν είσαι σίγουρος με ποιον ουσιαστικά επικοινωνείς.
• Το παιδί μπορεί να μπει στον πειρασμό να κάνει αγορές online χωρίς την έγκρισή σας. Κρατάτε τις πιστωτικές κάρτες σε σημείο όπου δεν έχουν πρόσβαση τα παιδιά.
• Όταν το παιδί απομονώνεται, παραμελεί τα μαθήματά του και γίνεται αντικοινωνικό από την πολύωρη χρήση του υπολογιστή, υπάρχουν ενδείξεις εθισμού. Αν ανησυχείτε, ζητήστε τη βοήθεια των ειδικών. Υπάρχει ανάλογο τμήμα στα Νοσοκομεία Παίδων.

«Ναι, αλλά υπό προϋποθέσεις!»
Όπως προστατεύετε τα παιδιά σας από κάθε κίνδυνο, έτσι πρέπει να αντιμετωπίσετε και το Ίντερνετ. Μπείτε στη διαδικασία να ασχοληθείτε κι εσείς, για να γνωρίζετε πώς να τα βοηθήσετε. Η τεχνολογία είναι εδώ για να κάνει τη ζωή μας ευκολότερη. Μερικοί τρόποι αντιμετώπισης πιθανών κινδύνων είναι οι ακόλουθοι:

Ειδικά προγράμματα: Φιλτράρουν τους δικτυακούς τόπους και απαγορεύουν την πρόσβαση σε όσους περιέχουν επικίνδυνο περιεχόμενο.
Βάλτε κανόνες: Το κλειδί για την εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής ασφάλειας των παιδιών στον κυβερνοχώρο δεν εξαρτάται τόσο από τεχνικά μέσα που θα χρησιμοποιήσετε για την επίβλεψή τους, αλλά από την ίδια τη σχέση που έχετε μαζί τους.
Πιο συγκεκριμένα:

• Να βρίσκεστε σε επικοινωνία με το παιδί σας, να ακούτε τις επιθυμίες του και να κρίνετε με αντικειμενικά κριτήρια τι θα το ωφελήσει και τι όχι.
• Ζητήστε από το παιδί να σας πει τι του αρέσει στο Ίντερνετ, ποια είναι τα τελευταία νέα της τεχνολογίας, και άλλα που θα το κάνουν να νιώσει ότι ξέρει περισσότερα από εσάς. Περιηγηθείτε μαζί του στο Διαδίκτυο και αφήστε το να σας μάθει όσα ξέρει.
• Φροντίστε να ενημερώνεστε για τις ιστοσελίδες που χρησιμοποιεί.
• Προσπαθήστε να γνωρίζετε τους «ηλεκτρονικούς» του φίλους. Τα στατιστικά από την έρευνα του «Eukids on line ΙΙ» δείχνουν ότι το παιδί γνωρίζει στις περισσότερες περιπτώσεις και ως φυσικά πρόσωπα τους φίλους του.
• Διδάξτε του πώς να χρησιμοποιεί με λογικό τρόπο τις νέες τεχνολογίες, θέτοντας όρια στο χρόνο ενασχόλησής του με αυτές.
• Ενημερωθείτε. Ψάξτε στο Ίντερνετ ποια είναι τα πιο δημοφιλή sites και προσπαθήστε να δείτε πώς λειτουργούν. Τουλάχιστον όταν βλέπετε μια διεύθυνση στον υπολογιστή του παιδιού σας, θα γνωρίζετε περί τίνος πρόκειται.
• Ξεκαθαρίστε του ότι «δεν μιλάμε με αγνώστους» ούτε στο Ίντερνετ. Δεν δίνουμε το όνομα, τη διεύθυνση και το τηλέφωνό μας, δεν κανονίζουμε ραντεβού και σίγουρα δεν αποστέλλουμε φωτογραφίες μας. Να μην είναι εκτεθειμένες στο σπίτι οι πιστωτικές κάρτες και να μη «μοιράζεται» το password με φίλους του.
• Ρωτήστε το παιδί κάθε μέρα: «Βρήκες τίποτα καινούργιο ή ενδιαφέρον στο Ίντερνετ σήμερα;».
• Παρακολουθήστε τη συμπεριφορά του. Εάν γίνεται νευρικό, οξύθυμο και μυστικοπαθές, απαιτείται εκτενέστερη «έρευνα».
• Τέλος, πρέπει να θυμάστε ότι κάθε παιδί, ανάλογα με την ηλικία του και την εμπιστοσύνη που σας εμπνέει, μπορεί να έχει διαφορετικό βαθμό ελέγχου. Η χρυσή τομή ανάμεσα στη διακριτική παρακολούθηση και την εισβολή στον προσωπικό χώρο του παιδιού σας είναι δύσκολο να βρεθεί.

Τι έδειξε η πανευρωπαϊκή έρευνα «Eukids on line II»

• To 60% των παιδιών ηλικίας 9-16 ετών μπαίνουν στο Διαδίκτυο καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά, αλλά όχι πάνω από μία ώρα.
• Τα παιδιά ξεκινούν τη χρήση του Διαδικτύου σε μικρές ηλικίες. Ο χαμηλότερος μέσος όρος είναι 7 ετών και αντιστοιχεί στη Δανία.
• Μεγαλύτερη χρήση του Διαδικτύου δεν σημαίνει περισσότερα προβλήματα, αλλά περισσότερα οφέλη.
• Μόνο το 12% των παιδιών της Ευρώπης, ηλικίας 9-16 ετών, αναφέρουν ότι έχουν δει κάτι που τους ενόχλησε στο Ίντερνετ, και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ήταν τραυματική εμπειρία.
• Το 14% των παιδιών έχουν δει κάποιας μορφής σεξουαλικό υλικό, κι αυτό όχι απαραίτητα στο Ίντερνετ. Οι εμπειρίες αφορούν εξίσου τηλεόραση, βίντεο και ταινίες.
• Το 30% των παιδιών ανέφεραν ότι γνωρίζουν κάποιον στο Διαδίκτυο που δεν γνωρίζουν ως φυσική παρουσία.
• Οι περισσότεροι γονείς (70%) συζητάνε με τα παιδιά τους για το πώς αυτά χρησιμοποιούν το Ίντερνετ.

Ειδικότερα στην Ελλάδα:
Πάνω από το 80% των παιδιών (9-16 ετών) χρησιμοποιούν το Ίντερνετ, ενώ περίπου το 56% των παιδιών που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο το κάνουν σχεδόν καθημερινά.

*Στοιχεία από την έρευνα «Eukids on line II», το οποίο είναι ένα πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την ευρωπαϊκή επιτροπή και διεξήγαγε πρωτογενή έρευνα σε θέματα Ασφαλούς Πλοήγησης και Αξιοποίησης του Διαδικτύου, όπως γίνονται αντιληπτά από δείγμα 25.000 περίπου παιδιών, 9-16 ετών, και τους γονείς τους, σε 25 ευρωπαϊκές χώρες.

Χρήσιμα ελληνικά sites, με στοιχεία και οδηγίες για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά:
http://www.eukidsgreece.gr/
http://www.saferinternet.gr/

Με τη συνεργασία της ελληνικής ομάδας έρευνας που ηγείται η Δρ. Λίζα Τσαλική (Επ. Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών).

in